ایده خلیج عربی، دستپخت کمونیست ها بود- مسعود نوروزی راهی

 فیلم مشهوری از مصاحبه میک والس(Wallace Mike) ،مصاحبه­گر زبردست تلویزیونی آمریکایی با شاه در دوران قدرتش هست،در سال 1974 میلادی که به شمسی می شود حدود1352 یا 53،آنجا که در ضمن بحث درباره ت خارجی ایران، میک والس فقید برای اشاره به مسائل خلیج فارس می گوید:خلیج! خلیجی که شما به آن می گویید خلیج فارس و آنها(یعنی اعراب) می گویند خلیج عربی. ناگهان شاه که می دانست این کلمه مقدمه ای برای زیر سوال بردن هژمونی او در منطقه است، بحثی که در جریان بود را رها می کند و به مصاحبه کننده تشر می زند که:چرا می گویی خلیج عربی؟مگر تو مدرسه نرفته ای؟ و میک بهت زده می گوید:بله! شاه می گوید :در ایام مدرسه ات به آنجا چه می گفتند؟ میک پاسخ داد: خلیج فارس!کسانی که امروز فیلم این مصاحبه را بعد از بیش از چهل سال می بینند شاید برایشان عجیب باشد که شاه ایران چرا به معلم مدرسه یک گزارشگر امریکایی تبدیل شده و به او درس جغرافیا می دهد؟

    دهه هفتاد میلادی آرایش ی در فضای منطقه ای که خاورمیانه نام دارد کمی متفاوت بود.دولت های ناسیونالیستی مثل مصر ، عراق و سوریه در راستای ت ضد شاه ایران و آرمان های ضد امپریالیستی شان که متمایل به ت شوروی بود، خلیج فارس را خلیج عربی می نامیدند،چون به هر حال شاه ایران روابط گرمی با امریکا داشت و خریدهای اسلحه اش از آن کشور چشمگیر بود، پس آن زمان فارس نامیدن آن خلیج صحه گذاشتن بر تسلط امریکا برآن خلیج به نظر می آمد در حالی که این نام اصالتا نامی تاریخی بود و ربطی به امریکایی بودن یا نبودن خلیج فارس نداشت اما وقتی ت فضا را آلوده می کند اصالت ها هم بی اهمیت می شوند. این در حالی بود که کشورهای حاشیه خلیج فارس مثل کویت ، عربستان ، امارات ، قطر و عمان،تحت تاثیر هژمونی ایران از لفظ خلیج عربی استفاده نمی کردند و در بالاترین حد از کلمه محتاطانه خلیج بدون هیچ پسوندی استفاده می کردند. نام "شورای همکاری دولت های عربی خلیج" یادگار همان دوران است که خود اعراب حاشیه خلیج فارس از گذاشتن پسوند عربی برای خلیج خودداری می کردند.روابط این کشورها با ایران در سایه عظمتی که تحت عنوان ژاندارمی ایران برای آمریکا در منطقه وجود داشت مملو از احترام بود.شاه ایران سلطه خودش را بر منطقه خلیج فارس ابدی می دید و به همین دلیل درباره بحرین و استقلال آن زیاد سختگیری نکرد.حتی همه زمینه های لازم را برای استقلال بحرین مهیا کرد و از سران کشور تازه متولد شده بحرین هم در ایران استقبال کرد مانند یک بزرگ خاندان که با اقتدار پدرسالارانه با نوه و نبیره کوچکش رفتار می کند.این انقلابیون ضد آمریکایی ناسیونالیست عرب متمایل به شوروی بودند که اولین جرقه های نام خلیج عربی را زدند.

   دهه هفتاد میلادی، تصور بر این بود که دهه وزن کشی نهایی برای توازن قدرت در خلیج فارس است هر چند وقایع آینده نشان داد که هیچ ثبات نهایی برای این خلیج پر کشمکش وجود ندارد.در این دهه، کشورهای عربی منطقه هم کم­کم دچار گرایش به سمت آمریکا شدند این وضع در سایه حکومتی همچون رژیم شاه در ایران که هم سواحل گسترده ای در کرانه شمالی این خلیج در اختیار داشت و هم متحد استراتژیک یک ابرقدرت(آمریکا) بود،تعجبی نداشت.

   این تاثیر ایران در گرایش کشورهای حاشیه خلیج فارس به امریکا آنجا نمود عریانی یافت که ایران به شکل مشت کوبنده در عمان وارد عمل شد تا سلطان قابوس پادشاه عمان بقای خود را مرهون دخالت ایران بداند.چریک های مسلح ظفار در عمان با مرام کمونیستی شان می رفتند که پادشاهی عمان را سرنگون کنند تا جای پایی برای شوروی در خلیج فارس دست و پا شود که ناگهان ایران در راستای ت ضد کمونیستی آمریکا، وارد عمل شد و به شکل نیابتی از سوی آمریکا دست به قلع و قمع چریک ها زد و در نبردی که یک سویش چریک ها بودند و در سوی دیگرش سربازان ایرانی ارتش شاهنشاهی،بلاخره پادشاه عمان از خطر سقوط نجات پیدا کرد.نبرد ظفار نبردی نیابتی به تمام معنا بود به شکلی که دوشادوش چریک های ظفار، چریک های مسلح ایرانی ضد رژیم شاه همچون مجاهدین خلق که فرصت عمل در داخل ایران را نداشتند، به پیاده سازی آموخته های نظامی خود دست زدند و حتی از ایستگاه های رادیویی چریک های ظفار هم استفاده می کردند تا بیانیه ها و منویات خود را به زبان فارسی در منطقه منتشر کنند.رادیویی که موجش به تهران هم می رسید.

این همه را گفتم که درک کنید در آن دوران، یکی از ژست های روشنفکر انقلابی بودن وآزادیخواهی و چریک مبارز و حامی مظلومان بودن، عربی نامیدن خلیج فارس بود.به هر حال رژیم شاه آن قدر چهره خشنی از خودش نشان داده بود که دیگرهمه رسانه های گروهی غربی خصوصا در امریکا که پس از گذر از وحشت مک کارتیسم و کمونیست بگیری، سمپاتی مثبت نامرئی به کمونیست ها و مارکسیست ها داشتند، کلیدواژه خلیج عربی را هم در دایره لغاتشان استفاده می کردند که بر آزادمنش بودن رسانه خودشان امضایی بگذارند و دلیل استفاده میک والس از کلمه خلیج عربی در کنار خلیج فارس هم همین بود و شاه با واکنش خود به عنوان معلم سختگیر مدرسه، باز هم جایگاهش را  به عنوان یک دیکتاتور آشکار کرد چون مسئله مد روز آن زمانه دیگر حقیقت تاریخ و جغرافیا نبود بلکه جنایاتی بود که آمریکا به وسیله ژاندارمش شاه در منطقه اعمال می کرد ،یعنی سرکوب قیام چریک های ظفار و حمایت از حکومت پادشاهی غیر مشروطه و غیر دموکراتیک سلطان قابوس در عمان، جنایت شمرده می شد.شاه عملا پلیس بد منطقه شده بود تا امریکا از منافعش آسوده باشد.

   کاملا واضح است که در چنین فضایی،اعراب حاشیه خلیج فارس،ماست های خود را کیسه کنند و حساب کار دستشان بیاید و بفهمند بین دو ابرقدرت شرق و غرب،در خلیج فارس حرف آخر را کدام می زند.آن زمان نه عربستان عربستان امروز بود و نه امارات و  قطر وضع امروزی را داشتند.

   هنوز بعد از چهل سال از سرنگونی پهلوی آثار آن دوران باقیست.پادشاهی عمان که بقای خود را مرهون دست آمریکا می داند که از آستین ارتش شاهنشاهی ایران بیرون آمد، امروزه بین ایران و آمریکا به بهترین نحو نقش میانجی و پیغام ببر و پسغام بیار را ایفا می کند.عربستان سعودی که هول یک ایران ژاندارم آمریکا را بر سرش تحمل کرده بود، پس از سرنگونی پادشاهی ایران در انقلاب اسلامی سال57، به سرعت کوشید به آمریکا نشان دهد بهترین جایگزین ایران در خلیج فارس است.

   کلیدواژه خلیج عربی که به عنوان نماد کاستن از هژمونی ایران در منطقه خلیج فارس در سال های اخیر بسیار گسترده شده، با این تصور مواجه است که توسط نیروهای متمایل به غرب و امریکا درباره خلیج فارس ابداع شده.به خصوص که تخاصم های ی سال های اخیر بین ایران و آمریکا به تقویت این تصور کمک کرده است.اما واقعگرایانه تر که نگاه شود، واژه خلیج عربی ریشه در همان مبارزات خلقی-کمونیستی چریک ها در کشورهای حاشیه خلیج فارس دارد.

   نام خلیج عربی ابتکاری برای زیر سوال بردن هژمونیِ ایرانِ شاهنشاهیِ ژاندارمِ آمریکا در خلیج فارس بود.اسمی که ریشه در جغرافیای منطقه ای نداشت و صرفا زاده شرایط ی بود و تاکنون هم در اثر شرایط ی از دست متمایلان به کمونیسم و شوروی به دست متمایلان به آمریکا و سرمایه داری دست به دست شده و زنده مانده است.

   به عنوان مثال در دهه هفتاد میلادی(مصادف با دهه پنجاه شمسی در ایران)جبهه خلق برای آزادی خلیج عربی(مخفف لاتین آن: GPFLOA ) توسط سرویس های اطلاعاتی شوروی راه اندازی شد.این سازمان یکی از سازمان هایی بود که مثل خیلی از سازمان های چریکی دیگر مورد حمایت بلوک شرق، مرام سوسیالیستی و کمونیستی آن آشکار بود.کاملا معلوم بود که این سازمان خط مقدم نبردش با ایرانِ شاهنشاهی است که بازوی امپریالیزم آمریکا در منطقه خلیج فارس است.این سازمان ها در نقاطی از جهان که از نظر شوروی مستعد گرایشات کمونیستی بودند از سوی سازمان جاسوسی شوروی(کا.گ.ب) ایجاد، تقویت و حمایت می شد.  تردیدی نیست که شوروی دل خوشی از همپیمانی شاه و آمریکا نداشت و این همپیمانی، آرمان شوروی رسیدن به آب های گرم را مغشوش می کرد.(به طور مشخص کلمه آب های گرم در ت شوروی یعنی خلیج فارس).

در کشکاش جریان های انقلاب اسلامی،آنگاه که نقل قولی از امام خمینی درباره آزادی ابراز عقیده کمونیست ها به شرط عدم توطئه منتشر شد، نگرانی در افکار حاکمان عرب خلیج فارس به وجود آمد.

این نگرانی از سوی علمای شیعه منطقه(مشخصا علمای کویت) به امام خمینی اطلاع داده شد.خاصه از زبان همان علما.همان روزها، خبرگزاری فرانسه به نقل از رومه کویتی الوطن نوشت:تعداد زیادی از نمایندگان علمای شیعه در کشورهای حاشیه خلیج فارس ابراز نگرانی کردند که انقلاب ایران به نفوذ کمونیست ها در منطقه خلیج فارس منجر شود و این نگرانی را به عرض آیت الله خمینی رساندند.ایشان جواب داد:با تضمین آزادی عقیده کمونیست ها، اجازه نخواهد داد حزب کمونیست تشکیل شود.ایشان بر اصل عدم مداخله در امور داخلی کشورهای همسایه ایران نیز اذعان نمود.

  پس از پیروزی انقلاب اسلامی، با آگاهی از چنین پیشینه ای که پشت نام خلیج عربی وجود داشت، رهبران انقلاب اسلامی با تاکید بر این که خلیج فارس یک خلیج اسلامی است،به نوعی پیام تهنیت فرستادند. با توجه به مسلمان بودن همه کشورهای حاشیه خلیج فارس،اشاره به اسلامی بودن این خلیج، به معنای تعهد به امنیت خلیج فارس و همکاری با کشورهای حاشیه آن بود تا تخاصم نوشکفته میان ایران پس از انقلاب و آمریکا، دولتمردان حاشیه خلیج فارس را نگران نکند اما ایران باشگفتی دید که اعراب حاشیه خلیج فارس گوششان به این حرف ها بدهکار نیست و با شتابزدگی در پی جلب نظر آمریکا هستند تا خودشان جانشین ژاندارم سرنگون شده شوند و پایگاهی برای آمریکا در خلیج فارس باشند.در این راستا هر چه که تا دیروز از آن اجتناب می شد تا ناراحتی ایران را برانگیخته نشود،امروز مورد اقبال اعراب بود تا ایران را هتک کنند.لذا استفاده از کلمه خلیج عربی کم کم مد روز دولتمردان عرب حاشیه خلیج فارس شد.کلمه خلیج عربی که تا دیروز مخالفان کمونیست، علیه آن حاکمان و برای تحقیر روابط آن حاکمان با شاه ایران استفاده می کردند، امروز توسط خود حاکمان استفاده می شد.عربی نامیدن خلیج فارس یکی از سبب های تحت پیگرد بودن آن مبارزان از سوی حاکمان بود و حالا پس از سقوط شاه بازی عوض شده بود و عربی نامیدن خلیج فارس از سوی خود آن حاکمان، از اوجب واجبات بود.مسعود نوروزی راهی